Lousewies van der Laan

Lousewies van der Laan (1966) bracht vanwege het diplomatieke beroep van haar vader het grootste deel van haar jeugd door in Duitsland, België en de Verenigde Staten. Haar studie rechten volgde ze in Leiden, maar een postdoctorale opleiding genoot ze wederom in het buitenland, in Bologna. Deze internationale oriëntatie mondde uit in een baan bij de Europese Unie, waar ze in 1992 begon. Dat ze affiniteit had met politiek bleek ook toen ze in 1995 toetrad tot de staf van de toenmalige Nederlandse christendemocratische eurocommissaris Hans van den Broek.

Binnen D66 deed Van der Laan al snel van zich spreken. Na de zware nederlaag van D66 bij de Tweede Kamerverkiezingen van 6 mei 1998 (de partij ging van 24 naar veertien zetels) trad ze op als aanvoerster van een aantal jonge D66’ers die zich verzetten tegen de ‘oude garde’. De zogeheten groep ‘Opschudding’ presenteerde in een gelijknamig pamflet een reeks voorstellen die D66 herkenbaarder en aantrekkelijker moesten maken. Het meest vergaande voorstel was om D66 voortaan officieel ‘sociaal-liberaal’ te noemen, waarmee Van der Laan en consorten voor een opvallende breuk zorgden met de oude non-ideologische partijlijn.

Bij de Europese verkiezingen van 10 juni 1999 was Van der Laan lijsttrekker voor D66. De partij verloor twee van haar vier zetels. In het Europees Parlement hield ze zich vooral bezig met (vrouwen)emancipatie, burgerlijke vrijheden en buitenlandse betrekkingen. Van der Laan was lid van het bestuur van de fractie van de Europese Liberaal-Democraten, waarvan de D66-delegatie deel uitmaakte.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 januari 2003 stond Van der Laan achter Thom de Graaf als nummer twee op de kieslijst. Toen De Graaf na het zetelverlies aftrad als fractievoorzitter volgde Boris Dittrich hem op, alhoewel velen Van der Laan als zijn opvolger hadden verwacht – te meer omdat ze daar zelf op had gehint. Begin 2006 werd ze alsnog fractievoorzitter, nadat Dittrich aftrad wegens een conflict met het tweede kabinet-Balkenende van CDA, VVD en D66 over de uitzending van Nederlandse militairen naar  Afghanistan. Onder haar leiding zette de fractie zich sterk af tegen het kabinet, mede onder druk van de aanhoudende kritiek binnen de partij op de regeringscoalitie. De D66-fractie veroorzaakte uiteindelijk een kabinetscrisis wegens het beleid van minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie Rita Verdonk (VVD) in de kwestie-Hirsi Ali.

Van der Laan was met haar felle, principiële en activistische stijl een opvallende verschijning binnen D66. Dit werd onder andere duidelijk bij de heftige debatten ten tijde van de lijsttrekkerschapsverkiezingen voor de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2006. Hoewel gesteund door oud-partijleider Jan Terlouw, moest de meer ‘Amerikaanse’ Van der Laan het uiteindelijk afleggen tegen de meer genuanceerde oud-partijvoorzitter Alexander Pechtold.

Van der Laan stelde zich na haar verlies niet meer kandidaat voor de Tweede Kamer, maar richtte een eigen adviesbureau voor internationale politiek op: LW International. Ook werkte zij enige tijd voor het Internationaal Strafhof in Den Haag. Van 2015 tot 2018 vervulde Van der Laan een bestuursfunctie bij ICANN, een non-profitorganisatie die zich onder meer bezighoudt met internetveiligheid.

D66-affiche bij Europese verkiezingen in 1999.
D66-affiche bij Europese verkiezingen in 1999.
Europarlementariër Van der Laan en de leider van de Britse Liberal Democrats Kennedy in november 2009.
Europarlementariër Van der Laan en de leider van de Britse Liberal Democrats Kennedy in november 2009.